Ιουλιέτα ή Διαφωτισμός και ηθική (ΙΙΙ)

Στη Διαλεκτική του Διαφωτισμού η έννοια της ενόρμησης θανάτου σχετίζεται με την μίμηση. Ωστόσο αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι Α/Χ  την αποδέχονται. Η καταστροφικότητα είναι το τίμημα που πληρώνει κανείς όταν παραιτείται από την ικανοποίηση των ενορμήσεών του(Ιακώβου,2007:184) και δεν προέρχεται από μια εγγενή τάση. Το Αυτό μειώνει τις απαιτήσεις του κάτω από την πίεση του υπερεγώ.  Σε αντίθεση με το Ζίζεκ οι πράξεις της σαδικής Ιουλιέτας όπως υποστηρίζουν οι Α/Χ δεν αποτελούν έκφραση της ενόρμησης θανάτου την ύπαρξη της  οποίας δεν αποδέχονται, αλλά  αποτυπώνουν την συγκρότηση ενός ισχυρού Εγώ όπου έχει συντελεστεί η απώθηση με συγκεκριμένο τίμημα.

Θεωρούμε ότι η ανάλυση της σαδικής Ιουλιέτας από τους Α/Χ μπορεί να παραβληθεί με αυτή του Ζίζεκ και να χαρακτηριστεί ως διαμετρικά αντίθετη ενώ εκκινεί από κοινές παραδοχές, δηλαδή την ταυτότητα της καντιανής κατηγορικής προσταγής με την επιθυμία της Ιουλιέτας ή την ταυτότητα του Λόγου με την κυριαρχία. Ο Ζίζεκ όπως και ο Α/Χ δέχεται την στενή σχέση της καντιανής κατηγορικής προσταγής με το πρόταγμα της Ιουλιέτας ωστόσο αποδίδει θετικό περιεχόμενο σε αυτή τη συσχέτιση. Ο Ζίζεκ υποστηρίζει ότι η εγκληματική πράξη της Ιουλιέτας, αποτελεί μια πράξη χειραφέτησης, συνιστά διέλευση της θεμελιώδους φαντασίωσης. Η Ιουλιέτα καταστρέφει τη συμβολική τάξη, οδηγούμενη από την ενόρμηση θανάτου και δημιουργεί τον κενό χώρο ώστε μια νέα συμβολική τάξη να εδραιωθεί. Η συναισθηματική απάθεια με την οποία τελεί τα εγκλήματά της επιβεβαιώνουν ότι η πράξη της εκτείνεται πέραν της αρχής της ευχαρίστησης. Η Ιουλιέτα αποτελεί ένα τυπικό επαναστατικό πρότυπο κοινωνικού μετασχηματισμού για τον Ζίζεκ το οποίο εμφορείται από μια ψυχαναλυτική ηθική που δεν θεμελιώνεται στην έννοια του Αγαθού.

Οι Α/Χ αντιθέτως θεωρούν ότι η σαδική Ιουλιέτα αποτελεί προάγγελο και προτύπωση του ολοκληρωτισμού είτε με τη μορφή του ναζισμού/φασισμού είτε με τη μορφή του κρατικού σοσιαλισμού. Ο Διαφωτισμός είχε και μια σκοτεινή όψη η οποία εκφράστηκε παραστατικά μέσα από την Ιουλιέτα. Η συναισθηματική απάθειά της και οι εγκληματικές πράξεις της δεν δείχνουν τίποτα παρά μια επίθεση του Λόγου στον εαυτό του, φανερώνουν αντίφαση στον πυρήνα του διαφωτιστικού προτάγματος για αυτονομία. Η Ιουλιέτα δεν εκφράζει τίποτα άλλο παρά το αστικό υποκείμενο που είναι ικανό για κάθε είδους θηριωδία εκτελεσμένη με απόλυτα ορθολογικό τρόπο. Η σαδική Ιουλιέτα αποτελεί την ανάδυση ενός ισχυρού Εγώ όπου οι ενορμήσεις έχουν περισταλεί κάτω από τον έλεγχο που επιβάλλει η αρχή της πραγματικότητας. Βέβαια αυτή η περιστολή των ενορμήσεων οδηγεί στην συναισθηματική απάθεια, στην ανηδονία, στον συνεχή υπολογισμό και αυτοέλεγχο της συμπεριφοράς.

Τέλος η διαφορετική ψυχαναλυτική ερμηνεία αποτελεί τη βαθύτερη διαφορά μεταξύ του Ζίζεκ και των Α/Χ στην διάσταση που δίνουν στη σαδική Ιουλιέτα. Ο Ζίζεκ ερμηνεύει τη συμπεριφορά της μέσα από ένα καθαρά λακανικό πλαίσιο όπου δίνεται έμφαση στην πρώτη τοπική του Φρόιντ αλλά ταυτόχρονα υιοθετείται η ενόρμηση θανάτου από τη δεύτερη τοπική. Βέβαια στη λακανική ψυχανάλυση επικρατεί ένας μονισμός της ενόρμησης, κάθε ενόρμηση σεξουαλική ή άλλη αποτελεί έκφραση της ενόρμησης θανάτου. Αντιθέτως  οι Α/Χ αποδέχονται την δεύτερη τοπική αλλά επηρεασμένοι από την Εγώ-ψυχολογία απορρίπτουν την ενόρμηση θανάτου.