Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Η αυτοκτονική πράξη της Σιν ντε Κουφονταίν (ΙΙ)


Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο σχολιασμός της Σιν ντε Κουφονταίν από την Zupancic στο βιβλίο της Ethics of the Real ο οποίος φωτίζει την έννοια της διέλευσης της φαντασίωσης . Το κείμενο που ακολουθεί είναι αποσπάσματα και σημειώσεις από το βιβλίο της Zupancic. Η ανάλυσή  της  για την Σιν ντε Κουφονταίν θα επηρεάσει και τον Ζίζεκ Η ιστορία της Σιν ντε Κουφονταίν παρουσιάζει μια επιλογή «ηρωικής τερατωδίας».  Η Σιν στο διάλογό της με τον πάπα Balillon βρίσκεται στο δίλλημα «πρέπει να κάνω το καθήκον μου, χάνοντας την ανθρωπιά μου;» . Ο Λακάν λέει ότι ο ηθικός νόμος ιδωμένος πιο προσεκτικά είναι η επιθυμία στην καθαρότερη μορφή της.  Η προσταγή μην υποχωρείς από την επιθυμία σου συνδέεται με τη θεμελιώδη φαντασίωση του υποκειμένου, η οποία μετά γίνεται: Μην υποχωρείς από το αντικείμενο αίτιο που συγκροτεί την υποστήριξη της φαντασίωσής σου. Δεν προχωρούμε πέρα από τη φαντασίωση εγκαταλείποντας την αιτία αλλά κάνοντας ακριβώς το αντίθετο δηλαδή εμμένουμε σε αυτή μέχρι το τέλος. Μόνον έτσι είναι δυνατή η διέλευση της φαντασίωσης.
Η φαντασίωση είναι η θεμελιώδης σχέση μεταξύ του υποκειμένου και της επιθυμίας του. Το αντικείμενο α, το στήριγμα της επιθυμίας δεν είναι ορατό στην φαντασίωση σε αυτό που για το υποκείμενο συγκροτεί την εικόνα της επιθυμίας του. Ακριβέστερα είναι το στήριγμα της φαντασίωσης ακριβώς όσο είναι αποκλεισμένο, αόρατο στο πεδίο. Από αυτή την άποψη η καθαρή επιθυμία μπορεί να οριστεί ως το όριο όπου η επιθυμία μπορεί να οριστεί ως το όριο όπου η επιθυμία έρχεται αντιμέτωπη με το στήριγμά της, με την αιτία της.
Αυτό είναι το όριο που συναντά η Σιν. Αυτό που συγκροτεί το στήριγμα του κόσμου της είναι η τιμή. Η τιμή είναι αυτό το αντικείμενο, το αίτιο ή ακόμη αυτή η Αιτία η οποία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί στο πεδίο της επιθυμίας ως ένα αντικείμενο ισοδύναμο με όλα τα άλλα, επιτρέποντας την ανταλλαγή ή την αντικατάστασή του. Αλλά η Σιν είναι σε μια κατάσταση που αν θέλει να διατηρήσει την φαντασίωση και την  επιθυμία της, πρέπει να θυσιάσει ακριβώς αυτό που αποτελεί το στήριγμα αυτής της φαντασίωσης. Στον ισχυρισμό της Σιν ότι «Ο θεός μου έδωσε τη ζωή μου και είμαι έτοιμη και ανυπόμονη να τα δώσω πίσω σε αυτόν. Αλλά το όνομά μου είναι δικό μου και η γυναικεία μου τιμή είναι δική μου και μόνο δική μου», ο παπάς Μπάντιλον απαντά: «Το καλό είναι να έχει κανείς κάτι δικό του. Έτσι έχουμε κάτι που μπορούμε να δώσουμε».  Έτσι το αντικείμενο αίτιο της Σιν , η τιμή της γίνεται ορατό και καθίσταται ως κάτι που μπορεί να δοθεί. Για τη Σιν  είναι ακριβώς η προδοσία της τιμής της που είναι πέρα από κάθε φαντασία, η τιμή είναι πέρα από αυτά που μπορεί να θυσιάσει. Αυτή είναι η στιγμή που το αποκλεισμένο αντικείμενο εμφανίζεται μεταξύ άλλων κοινών αντικειμένων και η Σιν  αφήνει την τάξη της επιθυμίας εισάγεται στην τάξη της ενόρμησης. Το απόλυτο αντικείμενο- αίτιο της επιθυμίας γίνεται το μερικό αντικείμενο, το αντικείμενο της ενόρμησης.
Αν το αντικείμενο αίτιο της επιθυμίας είναι ο απαραίτητος όρος για ανάδυση της επιθυμίας, στην ενόρμηση αυτός ο όρος από-απολυτοποιείται. Το αντικείμενο αίτιο γίνεται προϊόν της διαδικασίας από απόλυτο όρο της. Η καθαρή επιθυμία αναδύεται τη στιγμή που ο μόνος τρόπος που έχει το υποκείμενο για να μην υποχωρήσει από την επιθυμία του είναι να θυσιάσει την αιτία της επιθυμίας του, τον απόλυτο όρο της. Η επιθυμία υπονοεί μια άπειρη μέτρηση η οποία κάνει κάθε δοθέν αντικείμενο να παρουσιαστεί τελικά ως ανεπαρκές (δεν είναι αυτό). Η καθαρή επιθυμία μπορεί να οριστεί ως η στιγμή κατά την οποία η επιθυμία αναγκάζεται να πει για την αιτία της, τον απόλυτο όρο της: Δεν είναι αυτή. Έτσι η συνειδητοποίηση της επιθυμίας σου σημαίνει μα συνειδητοποιείς  ότι «μετράς το άπειρο», ότι η επιθυμία έχει άπειρο μέτρο. Η καθαρή επιθυμία δεν είναι μια κατάσταση όπως η κατάσταση του υποκειμένου που θα διατηρήσει την καθαρότητά του από όλες τις παθολογικές κηλίδες (όλων των αντικειμένων). Η καθαρή επιθυμία είναι μια στιγμή καμπύλωσης που μπορεί να συγκριθεί με την ταινία Μοέμπιους.
Αν επιμείνουμε να κινούμαστε στη μία από της πλευρές της ταινίας θα βρεθούμε ξαφνικά στην άλλη πλευρά. Η καθαρή επιθυμία είναι η στιγμή όταν η επιθυμία μέσα από την μετωνυμία συναντά τον εαυτό της, συναντά την αιτία της ανάμεσα σε άλλα αντικείμενα. Την ίδια στιγμή η καθαρή επιθυμία ταυτίζεται με μια πράξη. Αυτή η πράξη επιτυγχάνεται μέσα από το πλαίσιο της θεμελιώδους φαντασίωσης του υποκειμένου αλλά επειδή αυτό που διακυβεύεται δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό το πλαίσιο, καταλήγει σε ένα άλλο πλαίσιο, αυτό της ενόρμησης. 

1 σχόλιο:

  1. Ο Σταυρακάκης ασκεί μια σύντομη κριτική στην διέλευση της φαντασίωσης έτσι όπως σκιαγραφείται από την Zupancic στο βιβλίο της Ethics of the Real όπου περιγράφει την πράξη της Σιν ντε Κουφονταίν. Σύμφωνα με τον Σταυαρακάκη η άποψη της Zupancic είναι απλοϊκή αφού εύκολα μπορεί κάποιος να εντοπίσει μια φαντασίωσης αρμονίας μεταξύ της επιθυμίας και ενόρμησης. Κατά τη διέλευση της φαντασίωσης η επιθυμία ταυτίζεται με την ενόρμηση, υπάρχει μια "συμφιλίωση" μεταξύ τους. Ο Ζίζεκ παρά το ότι στρέφει το ενδιαφέρον του πέρα από την Αντιγόνη ως πρότυπο της αναλυτικής πράξης κάτω από την επίδραση της Zupancic είναι πιο προσεκτικός στα βιβλία του και δεν υιοθετεί τη συμφιλίωση μεταξύ ενόρμησης και επιθυμίας. Ωστόσο ο Ζίζεκ αλλά και ο Σταυρακάκης είναι πολύ φειδωλοί στο να ερμηνεύσουν τη σχέση επιθυμίας και ενόρμησης κατά την διέλευση της φαντασίωσης κατά τις αναλύσεις τους. Ο Ζίζεκ υποστηρίζει ότι η καθαρή επιθυμία είναι επιθυμία θανάτου, δηλαδή πιθανόν να ταυτίζει επιθυμία και ενόρμηση. Παρόλα αυτά τονίζει ότι μετά τη διέλευση της φαντασίωσης η επιθυμία συνεχίζει να υπάρχει διαφορετικά το υποκείμενο θα εγκλωβιζόταν μέσα στο διαρκές επαναληπτικό κύκλωμα της ενόρμησης (θανάτου). Έτσι ξεπερνά τον σκόπελο στον οποίο ίσως πέφτει η Zupancic. Δεν δίνει περισσότερα στοιχεία όμως για την επιθυμία μετά τη διέλευση της φαντασίωσης, αυτά που την διαχωρίζουν από την ενόρμηση. Αν κυριαρχεί η επιθυμία του κενού, η επιθυμία του τίποτα, αυτό δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε στο πλαίσιο της ενόρμησης; Κάποιος θα μπορούσε να απαντήσει ότι η φαντασίωση και η επιθυμία μετά τη διέλευση συγκροτούνται σε σχέση με ένα κενό σημαίνον που σημαίνει την ίδια την έλλειψη. Η επιθυμία συνεχίζει να υπάρχει αλλά με έναν Άλλο διαγραμμένο, με έναν άλλο ελλιπή.
    Πιθανώς η μη παροχή περισσότερων στοιχείων από τον Ζίζεκ να είναι ηθελημένη γιατί δεν θέλει να περιγράψει λεπτομερώς την μεταεπαναστατική κατάσταση που ταυτίζεται με το μετά τη διέλευση της φαντασίωσης. Η σχέση του υποκειμένου με τον πολιτισμό και την παραγωγή αφήνεται ανοιχτό μετά την επανάσταση, αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά για το τι θα αντικαταστήσει το όνομα του πατέρα, ποιος ιδιαίτερος συνθωματικός σχηματισμός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή