Ξαναδιαβάζοντας το «Kλεμμένο Γράμμα» (ΙΙΙ)

Η υπεράσπιση του Λακάν από τον Ζίζεκ

Ο Λακάν διατύπωσε στο τέλος του Κλεμμένου γράμματος ότι το γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του. Ο Ντεριντά απέρριψε αυτόν τον ισχυρισμό υποστηρίζοντας γιατί δεν φτάνει- τουλάχιστο κάποιες φορές στον προορισμό του. Ο Ζίζεκ θεωρεί ότι με την έκφραση ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του  η λακανική θεωρία δεν επιβεβαιώνει την τελεολογία, την δύναμη του γράμματος να φτάσει στον προκαθορισμένο στόχο του. Ο Ζίζεκ δίνει ένα παράδειγμα όπου το γράμμα έχει έναν παραλήπτη, για παράδειγμα ένα μήνυμα μέσα σε ένα μπουκάλι το οποίο έχει πεταχτεί στην θάλασσα από ένα νησί μετά από ένα ναυάγιο. Αυτή η περίπτωση δείχνει πως ένα γράμμα φτάνει τον αληθινό προορισμό του τη στιγμή που παραδίδεται (πετιέται μέσα στο νερό). Αυτό είναι δύσκολο να το κατανοήσει κανείς αλλά ο Ζίζεκ το εξηγεί: ο αληθινός παραλήπτης δεν είναι  συγκεκριμένα ο εμπειρικός Άλλος  ο οποίος μπορεί να τα λάβει ή όχι αλλά ο μεγάλος Άλλος, η συμβολική τάξη, η οποία λαμβάνει το γράμμα τη στιγμή που τίθεται σε κυκλοφορία, τη στιγμή που ο αποστολέας «εξωτερικεύει» το μήνυμά του, το παραδίδει στον Άλλο. Αυτή τη στιγμή ο Άλλος έχει επίγνωση του γράμματος και  απαλλάσσει τον αποστολέα από την ευθύνη.  Ο Ζίζεκ υποστηρίζει ότι η θέση του Λακάν ότι ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του πρέπει να κατανοηθεί με βάση την τριάδα: Φαντασιακό, Συμβολικό και Πραγματικό.

Σύμφωνα με τον Ζίζεκ σε σχέση με το Φαντασιακό η ιδέα ότι ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του συνδέεται με την λογική της αναγνώρισης/παραγνώρισης, την λογική μέσω της οποίας κάποιος παραγνωρίζει/αναγνωρίζει  τον εαυτό του ως παραλήπτη της ιδεολογικής έγκλησης.  Έτσι όποιος βρεθεί σε ένα μέρος γίνεται ο παραλήπτης αφού ο παραλήπτης δεν καθορίζεται από τις θετικές του ποιότητες αλλά από το τυχαίο γεγονός ότι βρίσκεται σε αυτή τη θέση. Έτσι αυτό ς ο μηχανισμός μπορεί να δημιουργήσει την αίσθηση μιας κρυμμένης μοίρας που ρυθμίζει την πορεία μου.

Στο συμβολικό επίπεδο η φράση ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του συμπυκνώνει μια ολόκληρη αλυσίδα θεωρητικών προτάσεων σύμφωνα με τον Ζίζεκ όπως  ο αποστολέας λαμβάνει το μήνυμά του πάντα ανεστραμμένο , το απωθημένο πάντα επιστρέφει, δεν μπορούμε να διαφύγουμε από το συμβολικό μας χρέος, πρέπει πάντα να διευθετείται, τα οποία είναι όλα παραλλαγές της πρότασης δεν υπάρχει μεταγλώσσα. Σύμφωνα με τον Ζίζεκ όταν  το υποκείμενο/αποστολέας  λαμβάνει  από τον παραλήπτη το δικό του μήνυμα στην αληθινή του μορφή, αυτό είναι το γράμμα που το υποκείμενο θέτει σε κυκλοφορία.

 Ο Λακάν ορίζει τον ήρωα ως το υποκείμενο όπως ο Οιδίποδας που αποδέχεται τις συνέπειες της πράξης του. Το αντίστροφο από το μήνυμα του υποκειμένου είναι η απώθησή του και έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η ιδέα της αδυνατότητας της μεταγλώσσας συνδέεται με την επιστροφή του απωθημένου. Ο Ζίζεκ αναρωτιέται : τι μπορεί να σημαίνει η παρατήρηση του Ντεριντά ότι το γράμμα μπορεί επίσης να χάσει τον προορισμό του;

"σημαίνει ότι το απωθημένο μπορεί επίσης να μην γυρίσει και τότε μπλέκουμε με μια απλοϊκή ουσιοκρατική αντίληψη του ασυνείδητου ως μιας θετικής οντότητας  που προηγείται από την επιστροφή του. Εδώ δεν μπορούμε παρά να επαναλάβουμε μετά τον Λακάν: δεν υπάρχει απώθηση πριν από ην επιστροφή του απωθημένου."

Το ότι ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του υπονοεί ότι κανείς δεν μπορεί να διαφύγει από την μοίρα του την οποία ο Ζϊζεκ ορίζει ως το συμβολικό χρέος που κάποιος πρέπει να πληρώσει.

Ο Ζίζεκ εξετάζει την έννοια του Πραγματικού και πάλι συμφωνεί με τον Λακάν ότι ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του, δηλαδή ότι όλοι θ πεθάνουμε. Αυτό είναι το γράμμα που κανείς δεν μπορεί να αποφύγει, το γράμμα που αλάνθαστος παραλήπτης του είναι ο θάνατος. Ο Ζίζεκ θεωρεί ότι η απόλυτη παραλλαγή του θέματος ένα γράμμα φτάνει πάντα στον προορισμό του- δηλαδή ότι δεν μπορείς ποτέ να ξεφορτωθείς την κηλίδα της απόλαυσης- η χειρονομία που αποκηρύσσει την απόλαυση παράγει ένα πλεόνασμα απόλαυσης που  ο Λακάν ονομάζει αντικείμενο α.  Ο Ζίζεκ θεωρεί ότι εάν επιστρέψουμε στην τελευταία διδασκαλία του Λακάν, το γράμμα παύει να είναι ο υλοποιημένος φορέας του σημαίνοντος και εκλαμβάνεται ως αντικείμενο με την στενή έννοια υλοποιημένης απόλαυσης.